Beş Element Döngüsü

  Mevsimlerle aranız nasıl? En sevdiğiniz mevsim/ler, en sevmediğiniz mevsim/ler, sizin için belirgin mi? Yoksa her mevsim aynı mı geçiyor? Hayat ritminiz, günlük akışınız, psikolojik durumunuz, duygusal çalkantılarınız, bedeninizin ihtiyaçları, ritmi her mevsimde aynı mı? Yoksa mevsimden mevsime değişiyor mu? Eğer bir ofiste, plazada masa başında çalışıyorsak mevsimleri çok hissedemiyoruz maalesef. Bankacı bir arkadaşım “Benim sadece takım elbiselerim var, bankadaki klimadan dolayı yaz kış hemen hemen hep aynı kıyafetleri giyebiliyorum”, demişti. Oysa çok değil, bizden iki, üç nesil önce yaşayan insanlar için mevsim demek neredeyse her şey demekti. Yiyecekleri besin, giyecekleri kıyafet, uyuyacakları ve uyanacakları saat, günlük ritimleri, yapılacak işlerin içeriği… Mevsimler temel olarak belirleyici etmendi. Bugün ise öyle mi? Her mevsim istediğimiz her yiyeceği buluyoruz, klimanın ve ofis kıyafet yönetmeliğinin “Tek Tip” etkisi ile kıyafetlerimiz hemen hemen hiç değişmiyor, hep aynı saatte uyanıp, hem aynı saatte öğlen yemeği yiyoruz. Hayatın doğal döngüsü değil, insan yapımı iş hayatı karar veriyor artık yaşam ritmimize. Doğadaki tekrar ise yaşamın özü aslında; ilkbaharda ağaçlar filizleniyor, yaz mevsiminde meyveler olgunlaşıyor, yazın sonunda hasat toplanmış oluyor, sonbaharda yapraklar sararıyor, dökülüyor ve kış mevsiminde ağaç dalları kupkuru kalıyor. Sonra ilkbahar tekrar kendini gösteriyor, döngü hep devam ediyor. Kadim Çin felsefesi olan Taoist anlayışa göre, doğanın bu döngüsüne “Beş Element Döngüsü” denir. Beş Element Döngüsünün temelinde mevsimler yani doğa ve doğada bulunan beş temel bileşen vardır. Doğa hiçbir dönemde aynı kalmaz, daima bir akış halindedir. Rengi, ısısı, görüntüsü, kokusu dönemden döneme farklılık gösterir. Ağaçların, hayvanların, bulutların, toprağın, suyun ritmi her mevsimde farklıdır. Tüm bu değişikliğe rağmen doğada değişmeyen beş element vardır; ağaç, ateş, toprak, metal ve su. Ağacın, ateşin, toprağın, metalin ve suyun yapısı her mevsim değişse bile değişen yapıları ile doğada yerlerini alırlar. İçlerinden birisi herhangi bir sebepten dolayı yok olursa tüm denge bozulur. Taoist felsefeye göre her element bir mevsim ile ifade edilmiştir:

• İlkbahar, Ağaç Elementi
• Yaz, Ateş Elementi
• Pastırma Yazı, Toprak Elementi
• Sonbahar, Metal Elementi
• Kış, Su Elementi

Her element döneminin kendine has bir akışı vardır; bu akış sadece doğayı değil, doğanın bir mikro hali olduğu için insanı da etkiler.

Ağaç Elementi

Ağaç elementinde, ilkbaharda yaşam nasıl filizleniyorsa, bizim de içimiz kıpır kıpır olur, belki oluşan yeni fikirler belirir, yeni kararlar alınır. Hedeflerimize gidecek yolları belirleriz, stratejiler yaparız. Burası insanın kendini dış dünyada var etmeye çalıştığı bir dönemdir. İçimizdeki arzuları, istekleri, yapmak istediklerimizi keşfetme ve kolları sıvama dönemi. Arketipi “Savaşçı” olan ağaç elementinin soruları:

• Ben kimim?
• Neyi hedefliyorum?
• Karşıma çıkan sorunlarla nasıl başa çıkıyorum?
• Sorunlar karşısında esnek miyim?
• İnatla çıkmaz yolda takılı kalıyor muyum?
• İsteklerim karşısında sorun çıktığında kolayca öfkeleniyor muyum?

Uygulama Önerisi: Ağaç Elementi için Yin Yoga Dersi

Ateş Elementi

Ateş elementinde, yaz, evlere sığamama, hayatla bir olma, devamlı dışarıda olma istediği ile yanıp tutuşuruz. Hareket halinde olmak, istediğimiz, hedeflediğimiz konularda aksiyon almak, gülmek, sosyalleşmek, eğlenmek doğal bir biçimde içimizden dışarı doğru taşar. Burası hedeflerimizi gerçekleştirmek için çalıştığımız, tohumumuzu toprağa ektiğimiz, iç gücümüzü keşfettiğimiz, %100 yang enerji ile dolup taştığımız bir yerdir. Aynı zamanda sevgi, ilişkiler, sınırlar, bu elementin temel meseleleridir. Arketipi “Sevgili” olan ateş elementinin soruları:

• İç gücümü hissedebiliyor muyum?
• Hedeflerim için çalışacak irade ve disipline sahip miyim?
• Hayattan zevk alıyor muyum?
• Sağlıklı sınırlar koyabiliyor muyum?
• Sağlıklı iletişim kurabiliyor muyum?
• İçimde neşe duygusu taşıyor muyum?

Uygulama Önerisi: Kalp ve İnce Bağırsak Meridyeni için Yin Yoga

Toprak Elementi

Toprak Elementinde, biten bir yazın ardından biraz sakinleşmek, durulmak, yazın coşkusundan geriye kalanların muhasebesini yapmak, hissetmek, “hasadımızı” gözden geçirmek, dengelenme ve soluklanma istediği kendini gösterir. Diğer taraftan toprak elementi, kişinin kendisini sağlıklı bir şekilde bakması, beslemesi, kendine en uygun destek kaynakları oluşturabilmesiyle ilgilidir. Şefkatli bir biçimde çevresiyle ilişki kurmak, gönülden ve karşılık beklemeden vermek toprak elementinin doğasında vardır. Arketipi “Anne” olan toprak elementinin soruları:

• Çalıştığım kadar dinlenebiliyor muyum?
• Çalışmalarımın sonuçlarını alabiliyor muyum?
• Çalışmalarımın sonucunu kutlayabiliyor muyum?
• Kendi doğamla uyumlu muyum?
• Toprağım beni besliyor mu?
• Alma verme dengem sağlıklı mı?
• Neleri sindirebiliyorum?
• Endişe duygusu ile ilişkim nasıl?

Uygulama Önerisi: Toprak Elementi için Yin Yoga

Metal Elementi

Metal Elementinde, sonbahar gelmiş, toprağa ekilen tohumlar büyümüş, hasat toplanmış, ağaç yaprakları kurumuş, dökülmüş. Güneş yumuşamış, doğanın renkleri sararmış. Dallarda toplanmayan çürümüş meyveler kendi hızlarında toprağa karışmış;bir meyve olarak lezzetini kaybetmiş olmalarına rağmen toprağa karışınca toprak için çok besleyici gübreye dönüşmüş. Zaten metal elementi dönüşme zamanını sembolize eder. Kopmanın, bırakmanın, değişmenin, dönüşmenin mevsimi. Arketipi “Simyacı” olan metal elementinin soruları:

• Bırakmayı biliyor muyum?
• Bıraktıklarımdan sonra benden geriye ne kalıyor?
• Ben kim değilim?
• Boşluk duygusu ile nasıl başa çıkıyorum?
• Kayıp duygusu ile nasıl başa çıkıyorum?

Uygulama Önerisi:Doğru Nefes için Çalışmalar

Su Elementi

Su elementi, kış, büyük yin mevsimi. Tekrar bahar mevsimine girmeden, derin bir dinlenme; doğa ile uyumlu bir şekilde kış uykusuna çekilmek. Kendimize döndüğümüz, kendi doğamız ile uyumlandığımız, bahar mevsimine kadar kendimizi dinlenmeye aldığımız müthiş bir element. Arketipi “Bilge” olan su elementinin soruları ise:

• Yalnızlık duygusuyla ilişkim nasıl?
• Kendimi dinlenmeye çekebiliyor muyum?
• Belirsizlikler karşısında korku duygusu ile ilişkim nasıl?
• Azimli ve iradeli davranabiliyor muyum?
• Hayatta hep güvence mi arıyorum?
• Hayata güveniyor muyum?
• Kök inançlarım neler?
• Gücümü koruyabiliyor muyum?
• Su gibi akışkan ve esnek miyim?

Uygulama Önerisi: Böbrek§İdrar Kesesi Meridyeni için Yin Yoga

Ve su elementinden sonra ağaç elementi bir kez daha kendini gösterir. Mevsimler tüm halleriyle gelir geçer, yaşam ise hiç durmaz.

Çağla Güngör

Yin Yoga ve Mindfulness Öğretmeni