Mudra nedir, mudra çeşitleri nelerdir, ne için kullanılır?

Sanskrit bir kelime olan mudra’nın anlamı, mühürdür. İşaret ve jest anlamlarına da gelir ancak sağladığı ekti, uygulamalar sırasında ve uygulama sonrası sonuçları nedeniyle ‘mühür’ çok daha doğru bir çeviridir. Yoga bilgisinde ve uygulamalarında özel bir yeri ve anlamı olan mudralar, Hint dansında da karşımıza çıkar. Ayrıca Budizm’de de mudra kullanılır. Budha’nın dhyana mudrada iken aydınlandığı söylenir. Mudra deyince akla ilk olarak el parmakları ile yapılan bazı hareketler gelir. Bu mühürleme hareketleri, bazı yoga hareketlerinde yani asanalarda -örneğin natarajasana’da chin /gyan mudra, vrksasana’da anjali mudra - kullanılmasının yarı sıra yaygın olarak meditasyon oturuşlarında kullanılır. Zihni sakinleştiren ve keskinleştiren mudraların hangileri olduğunu ilerleyen bölümde inceleyeceğiz.

Elle yapılan mudraların yanı sıra gözlerle, dille ve tüm bedenle yapılan mudralar da vardır. Bunları asana pratiklerinize dahil edebilirsiniz.

Şimdi gelin önce elle yapılan mudralara ve her bir parmağın sembolize ettiği elemente bakarak başlayayım.  

Meditasyon çalışmalarınızda mala, mudra ve mantraların desteğini alabilirsiniz. İnceleme Önerisi:

Yoga bilgisinin çeşitli okulları, gelenekleri vardır. Bunlardan biri olan Nath geleneğinin bir sonucu olarak çıkan Hatha Yoga’da temel olarak bedensel arınmalar, bedeni esnetme ve güçlendirme üzerine yapılan çalışmalar, nefes pratikleri, bandha adı verilen yine bedenin belli noktalarının kontrol edilerek uygulanan kilitler ve mudralar önemli yer tutar. Bedeni ve nefesi disipline etmek Hatha Yoga’da çok önemlidir, zihinsel saflaşma bu çalışmalarla birlikte gelir ve elbette meditasyonlarla…  

Okuma Önerisi: Mala, Mantra, Döngü Uygulama Önerisi: Surya Bhedana 

  Hatha Yoga’nın beş temel bileşeninden biridir mudra. Yani shatkarma adı verilen altı adet temizlik tekniği, asanalar, pranayama, mudralar ve bandhalar bu listeyi oluşturur. Asanalar ve pranayama ile uyandırılan, harekete geçirilen pranik enerji yani yaşam enerjisi diyebileceğimiz çi, mudra ve bandha uygulamalarıyla kontrol edilebilir.  

Mudra, Sanskrit dilinde mühürleme, kapatma, işaret gibi anlamlardadır. Mudra, Hatha Yoga’nın beş temel bileşeninden biridir. Elle uygulananların dışında bedenin farklı kısımlarıyla yapılan pek çok mudra vardır. Elle uygulanan mudralar için; her bir parmak bir elementle ve bazı iç organlarla bağlantılıdır.

 

Parmakların elementleri ve ilintili oldukları iç organlar:

• Başparmak: Ateşi simgeler. Mide, dalak ve ağız.
• İşaret Parmağı: Havayla simgelenir. Göz, safra kesesi ve karaciğer.
• Orta parmak: Eter elementiyle simgelenir. Kalp, ince bağırsak ve dil.
• Yüzük parmağı: Toprakla simgelenir. Akciğer, kalın bağırsak ve burun.
• Serçe parmak: Su ile simgelenir. Böbrek, idrar torbası ve kulaklar.

 

İlginizi Çekebilir: Beş Element Döngüsü ve Ruh Hallerimiz

Meditasyon çalışmalarında kullanılan, zihni keskinleştiren altı mudra

1. Gyan Mudra / Chin Mudra

Spiritüel bilgi anlamına gelir. Chin mudra olarak da bilinir ve chin’in anlamı da bilinçtir. Meditasyon çalışmalarında kullanılan bir mudradır. Pranayama çalışmalarında da karşımıza çıkar. Ateş elementi ile hava elementi yani baş parmak ile işaret parmağının uçları bir araya gelir. Konsantrasyon ve yaratıcılığı arttıran bu mudrada avuçlar ya dizler üzerinden yukarı ya da aşağıya bakar haldedir. 

                                                 

Meditasyon çalışmaları öncesi bulunduğunuz alanın enerjisini arındırın. İnceleme Önerisi:

 

2. Shunya Mudra ya da Shuni Mudra

Shunya, boşluk, açıklık, genişlik gibi anlamlara gelir. Budist felsefede önemli bir yeri olan Sunyata/shunyata kavramıyla ilişkilidir. Bu kavram ise boşluk/yokluk anlamına gelir ve derin bir felsefe barındırır. Ayrıca yine boşluk anlamına atıfla shunya mudra gökyüzü ve dolayısıyla cennet ile ilişkilendirilir. Bu ilişki de bu mudranın cennet mudrası ya da gökyüzü mudrası olarak da bilinmesini sağlar. 

3. Surya Ravi Mudra 

Surya, Sanskrit dilinde güneş anlamına gelir. Hint mitolojisinde aynı zamanda güneş tanrısıdır. Ravi de her biri farklı ayda parlayan 12 güneş tanrısından biridir. Bu mudra prithvi shamak mudra olarak da bilinir ve prithvi toprak demektir. Beden ısısını artıran bu mudra, Hıristiyanlıkta bazı ikonalarda Hz. İsa, havariler ve azizlerde de karşımıza çıkar. 

4. Buddhi Mudra 

Serçe parmakla başparmak yani ateş ve su elementleri bir aradadır. Buddhi mudra, sezgisel gücü arttırır. Buddhi zekâ, idrak, kavramak demektir. Vücuttaki su elementini dengeleyen ve zihinsel berraklığın oluşmasını sağlayan bu mudranın iyileştirici, şifalandıran özellikleri olduğuna inanılır. Suyu ve iletişimi simgeleyen serçe parmak, ilahi doğayı ve ateşi simgeleyen baş parmak ile bir aradadır buddhi mudrada. Akışkan iletişimi ve içsel bilgiye erişimi sağlar. Bu mudrayı uygulayıp boğaz çakrasına yoğunlaştığınız meditasyonlar üzerinde çalışabilirsiniz. Buddhi mudra uygulamasının psişik, sezgisel enerji geliştirdiği ve vücuttaki su eksikliğinden kaynaklanan çeşitli hastalıklardan ve rahatsızlıklardan kurtulma sağladığı düşünülmektedir. 

Okuma Önerisi: Boğaz Çakrası 

 

5. Prana Mudra

‘Yaşam gücü mührü’ diyebileceğimiz prana mudra, fiziksel bedendeki toprak, su ve ateş elementlerini dengeler ve süptil bedende de yaşam enerjisi pranayı canlandırıp enerji akışını düzenler. Nadi shodhana (anuloma viloma, alternatif burun nefesi) pranayamada kullanılır. Nadi shodhana uygulaması yaparken işaret ve orta parmağın içeri alınması önerilir. Enerji bedendeki blokajları kaldırdığına inanılan prana mudranın bedenin üç ana enerji kanalı olan Ida, Pingala ve Sushumna nadinin ortaya çıktığı nokta olan muladhara (kök) çakrayı harekete geçirdiği düşünülür.    

Uygulama Önerisi: Nadi Shodhana

 

6. Dhyana Mudra

Sol el altta, sağ el üstte avuçlar yukarı bakacak şekilde üst üste konur ve başparmaklar birbirine dokunur. Başparmakların oluşturduğu üçgen bütün zehirleri ortadan kaldıran ateşi simgeler. Buda’nın aydınlanmaya bu mudrada vardığına inanılır. Dhyana, Budizm, Hinduizm ve yoga gibi çeşitli öğretilerde bulunan, en yaygın bilinen mudralardan biridir. Yoga mudra ve samadhi mudra olarak da bilinir. Dhyana mudra, özellikle konsantrasyonda derinleşmek, iç huzura ve sakinliğe ulaşmak için kullanılır. Aydınlanmayı ve yüksek bilinci temsil eden sağ el, maya veya yanılsamayı temsil eden sol elin üzerine konur. Ellerin bu şekilde yerleşiminin vücudun ve beynin iki tarafına denge getirdiğine inanılır. Dhyana meditasyon anlamına gelir ve Zen kelimesi de buradan gelir.  Namaste... Anjali Mudra Eller kalbin önünde birbirine yaklaştırılır, parmak uçları hafifçe birbirine dokundurulur. Anjali, ilahi sunu, selamlama anlamlarına gelir. Namaskara (içindeki kutsallığın önünde eğiliyorum), Atmanjali (içsel öze selam), Pranamasana (Prana asanası) ya da Hridayanjali (kalbini selamlıyorum) mudra olarak da bilinir. Uygulamada avuçların arasında hafif bir boşluk bırakılması önerilir. Başparmaklar tam kalbin önüne yerleştirilir. Anjali mudra, tadasana, vrksasana (Ağaç duruşu) pozlarında, Güneşe Selam serisine başlarken de kullanılır. 

Uygulama Önerisi: Güneşe Selam Serileri

Dille, gözlerle ve tüm bedenle uygulanan mudralar

Patanjali’nin Yoga Sutralarından sonra Hatha Yoga Pradipika, Gheranda Samhita, Shiva Samhita gibi külliyatlar bize Hatha Yoga pratiklerini bir rehber niteliğinde aktarır. Mudralardan asanalara, bandhalardan pranayamaya ve arınma tekniklerine detaylı birer yogi rehberidir bu metinler. Hatha Yoga Pradipika’da anlatılan asanalar içerisinde Sarvangasana (omuz duruşu) yoktur. Ters duruş olarak bir mudra olan Viparita Karani dikkat çeker. Bu iki duruş arasındaki fark bacakların ve sırtın yere olan açısıdır. Mudrada gövde yere dik değildir. Viparita, ters çevrilmiş; karani de eylem demektir. Kan dolaşımını ters çevirdiği için metinde yaşlılığı ortadan kaldırdığı yazar. Aynı mudra Gheranda ve Shiva Samhita’da da vardır. Yine bu metinlerde dilin kıvrılıp üst damağa yaslandığı khechari mudra, uzay/boşluk mudrası olarak bilinir.   Pradipika’da şöyle geçer:

“Khechari mudra uygulayan her kimse hastalıktan, ölümden, yorgunluktan, uykudan, açlıktan, susuzluktan ve baygınlıktan sakınır.”

Khechari mudrada onuncu baş siniri olan akciğer ve mide siniri olarak da bilinen vagus siniri tetiklenir. Dil ve yutak siniri ile yüz bölgesi sinirleri uyarılır. Bütün bu sinirler gevşeme ve rahatlamayı sağlayan parasempatik sinir sistemiyle ilişkilidir. (Çeviri ve yorum: Bora Ercan) ‘Süper bilinci uyandırma duruşu’ olarak bilinen sambhavi mudra ise bakışların iki kaşın ortasına toplanmasıdır. Her biri psişik merkezleri ve enerji kanallarını temizleyerek beden ve zihin üzerinde belirli bir etkiye sahip olduğu düşünülen çok sayıdaki mudra içerisinde sambhavi mudra, citta mudralar arasında yer alır. Sambhavi mudranın yoginin zihnini sakinleştirdiğine ve daha yüksek bilinç durumlarına ulaşmasına yardımcı olduğuna inanılır. Ajna çakrayı uyarır, içsel bilgiyi, bilgeliği, sezgiyi ve hayal gücünü geliştirir. Fiziksel düzeyde, sambhavi mudra göz kaslarını güçlendirir ve gerginliği azaltır. Yogada el mudraları yaygın olmasına rağmen; çok sayıda bedensel, perineal vb. citta mudraları da vardır. Citta mudraları aynı zamanda "bilinç mühürleri” olarak bilinir. Kaynaklar: Bora Ercan’ın çalışmaları, Yogapedia. Mudra görselleri Yogapedia.  

Nilüfer Eyiişleyen, yogabiz.pro