Yoga içerikli kitapları üç kategoriye ayırabiliriz:
- Hint coğrafyasından çıkan kadim ve kutsal olduğu kabul edilen metinler,
- Yoga uygulamalarını bize anlatan Patanjali, Gheranda gibi yoga ustalarının metinleri,
- Bugün bize yogayı anlatan, içselleştirmemizi destekleyen, eski metinleri çözmemizi ve anlamlandırmamızı sağlayan, günümüz yoga öğretmenlerinin kaleme aldığı, rehber niteliğindeki metinler.
Okuma Önerisi: Yoganın 10 Faydası, Yoganın 5 FaydasıYoganın günümüze gelmesini sağlayan en önemli etmen ise yazılı metinlerinin olması. Bir yazılı kültürdür yoga. İnsanın anlam arayışını, yaşamını düzenleme çabasını Hint coğrafyasında ilk olarak Veda metinlerinde görürüz. Veda’nın kelime anlamı bilgidir ve İngilizcedeki “wit” (farkında olmak, bilmek) sözcüğü ile aynı kökten geldiği bilinmektedir. Samhitalar, Brahmanalar, Aranyakalar, Upanishadlar olmak üzere dört ana bölüme ayrılan bu metinlerde bildiğimiz anlamda yoga anlatılmaz. Daha ziyade ritüeller, bunların sembolik anlatımları vb. vardır. Samhitalar içerisinde yer alan Rigveda’nın, İ.Ö. 3. yy’da yazıya aktarıldığı tahmin edilir. Türkçeye Hindolog Korhan Kaya tarafından çevrilen Rigveda metinleri, kadim kutsal kitapların en eskilerinden biri olarak nitelendiriliyor. Tanrılara övgü ve şükran için yazılmış ilahilerin yanı sıra dönemin toplumsal yaşamına dair bilgiler de içeren ve “İlahi Bilgisi” anlamına gelen Rigveda yer yer lirik bir anlatıma sahip. Hint ve dünya edebiyatını derinden etkilemiş olduğu bilinen ve en eski eserlerden olan bu metin, din ile mitolojinin başlangıcı denebilecek 1028 ilahiden oluşuyor. “Vedalar’ın sonu” olarak da bilinen Upanishadlar’da Yoga kelimesi karşımıza çıkar. Bu metinlerin ortaya çıkışı ise İ.Ö. 600’lerdir. Eski Hintlilerin evreni, tanrıyı, yaşamı, ölümü ve ölümden sonrasını açıklamaya çalıştıkları felsefe ve teoloji metinleri olarak tarif edilirler. Bu değerli metni yine Türkçeye kazandıran, Hindolog Korhan Kaya. Batı düşün dünyasını da önemli ölçüde etkilemiş olan Upanishadlar için Schopenhauer şöyle demiş:
“Bu, dünyadaki en iç rahatlatıcı ve insanı yücelten eser olsa gerek. Yaşamımın tesellisi o oldu, ölümümün de o olacak.”Köklü ve hem geçişkenlikleri nedeniyle hem de uzun bir zaman dilimine yayılması nedeniyle anlamak için belli bir altyapıyı gerektiren bu metinlerden önce yoga üzerine yazılmış bazı temel, rehber niteliğindeki kitaplara bakmakta yarar var. Özellikle Bora Ercan’ın yazdığı “I. Kitap: Surya’dan Patanjali’ye Yoga”da Vedizm, Brahmanizm ve Hinduizm adlı bölüm, bu metinlerin ne olduğunu ve neye hizmet ettiğini anlaşılır bir şekilde özetler. Aynı kitapta, Patanjali’nin Yoga Sutraları üzerine açıklamalar, mantralar ve yantralar üzerine de bölümler vardır. Mantra bölümünde özellikle Upanishadlar’da geçen mantralar ve anlamları üzerinde de durulur.
İnceleme Önerisi:Bu kitap, yogaya yeni başlayan ve yogada derinleşmek isteyenlerin okuması gereken ilk kaynaklardan biri… Zira kitapta yogik bilginin doğası, dünyada uygulanagelen yoga ve yoganın dört ana türü üzerine değerli bilgiler yer alıyor. Buradan hemen aynı yazarın Yoga üzerine yazdığı, “temel kaynak” diyebileceğimiz ikinci kitabına bakalım: “II. Kitap: Budha’dan Hatha Yoga’ya Yoga”. Bu kitapta da antik metinlerdeki yoga tanımları, Hint felsefesinin kilit noktaları, Budizm ve Yoga kavramları, Tantra, Hatha Yoga ele alınıyor ve derli toplu bilgiler sunuluyor. Eğer ashram hayatını ve bir yoginin ashram deneyimleri üzerine içten paylaşımları üzerine okumak isterseniz, yine Bora Ercan’ın “Muson Şarkıları, Bir Yoga Yolculuğu”nu edinebilirsiniz.
Rehber Niteliğindeki Çeviri Metinler
Yazımızın başında Yoga kaynaklarını üç ana gruba ayırmıştık. Bunlardan ikincisi olan ve Yoga uygulamaları üzerine bilgiler içeren metinler, titiz çevirilerle Türkçeye de kazandırıldılar, kazandırılıyorlar. “Yoga uygulamalarını içeren metinler”den kastımız, geçmişteki önemli Yoga ustalarının tarih boyunca çeşitli kadim metinler aracılığıyla aktarılmış olan, bedensel temizlikten tutun da asana uygulamalarına, pranayamdan meditasyon tekniklerine pek çok çalışmayı damıtıp derledikleri çok değerli kaynaklardır.İnceleme Önerisi:Bunlar içerisinde ilk akla gelenler hiç kuşkusuz Patanjali’nin Yoga Sutraları (Çeviri: Korhan Kaya) ve Svatmarama’nın Hatha Yoga Pradipikasıdır (Çeviri: Bora Ercan). Yoga Sutralar’da Yoganın tanımı verilir ve Korhan Kaya’nın çevirisiyle der ki “Yoga, aklın gereksiz düşüncelerden arındırılarak sarsılmaz bir huzura erdirilmesidir.” Patanjali, Yoga felsefesini, Yogasutra adlı eserinde sistematikleştirmiştir bir bakıma. Sutra, ip anlıma gelir ve her bir bilgi bir ip gibi satır satır dizilmiştir bu metinde. Hatha Yoga Pradipika, adından da anlaşılacağı gibi bir Hatha Yoga metnidir. Burada bilge Svatmarama, aydınlanmaya (samadhi) giden yolda yapılması gerekenleri yazmıştır. Bedensel çalışmalarla yani kriyalar ve asanalarla başlar, nefesle (pranayama) ve duyuların terbiye edilmesiyle, odaklanma teknikleri ve meditasyon ile devam eder. Gayet sistematik olan bu metin, tam anlamıyla bir yogi / yogini rehberidir.
Okuma Önerisi: Yogada ve Hayatta Kendimi Nasıl Desteklerim?Bu temel eserleri okuyup başucu kitabı olarak her zaman yakınınızda bulundurmak, bu kaynaklara her başvurduğunuzda size farklı kapılar açacaktır. Deneyimlerimiz çeşitlendikçe ve evrildikçe bilgi ile kurduğumuz bağ da farklılaşıyor ve zenginleşiyor. Bu nedenle kaynak kitapları belli aralıklarla okumakta yarar var. En uzun Hint destanı ve onun kalbi Mahabharata, Ramayana ile birlikte en uzun Hint destanlarındandır. Hintler atalarına “Bharata” derler. Mahabharata destanı da “Büyük Bharata” savaşını anlatır. Tam olarak tarihi bilinmemekle birlikte, destanın içinde yer alan ve “Tanrının Şarkısı” olarak Türkçeye çevrilen Bhagavadgita, Hint edebiyat ve felsefesinin en önemli eserlerinden kabul edilmektedir. “Mahabharata’nın Kalbi” olarak nitelendirilen bu metin, savaşçı Arcuna ile Tanrı Krishna arasındaki diyalogları içerir. Metinde, yaşam ile ölüm sorgulaması çok etkileyici bir şekilde aktarılır ve Krishna Arcuna’ya Yoga bilgisinden söz ederek karma yogayı anlatır.
Dinleme Önerisi: Günlük İşler ve Karma YogaMahabharata, yönetmen Peter Brook tarafından 1985 yılında dokuz saatlik bir oyun olarak sahnelenmiş ve bu oyun, beş yıl boyunca dünyayı gezmişti. Ardından yönetmen, bu yapıtı toplam altı saat süren bir mini dizi haline getirmişti. Meraklılarına duyurulur… Son olarak, eğer yogasanada daha derinlikli ve anatomik bilgilere sahip olmak isterseniz, Leslie Kaminof ve Amy Matthews tarafından hazırlanan Yoga Anatomi çok yararlı bir kaynak. Hem yogaya yeni başlayanlar için hem de yeni yeni yoga öğretmeye başlayacaklar için önerilir. Yoga kitaplarından bir seçki:
- Yoga ve Siz, B.K.S. Iyengar,
- Her şey Darmadağın Olduğunda, Pema Chödrön
- Zihni Dönüştürmek, Dalai Lama
- Bir Yogi’nin Otobiyografisi, Paramahamsa Yogananda
- Buda’nın Öğretisi, Thich Nhat Hahn
- Ölüm Yok Korku Yok, Thich Nhat Hahn
- Çakralar: Hayatın Çarkları, Anodea Judith
- Yin Yoga, Paul Grilley
- Meditasyon ve Zazen, İlhan Güngören
- Hint Mitolojisi Sözlüğü, Korhan Kaya
Nilüfer Eyiişleyen yogabiz.pro
